Instytut Kształcenia Nauczycieli został powołany Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1972 r. jako „samodzielna placówka typu naukowo-dydaktycznego, podległa bezpośrednio ministrowi oświaty i wychowania. Przy, rozważaniu koncepcji Instytutu, jego funkcji i struktury wyraźnie zarysowały się nowe propozycje rozwiązań wielu podstawowych problemów systemu szkolnego, w tym kształcenia doskonalenia nauczycieli oraz zaplecza naukowego szkolnictwa. W szczególności chodziło tu o poprawę kwalifikacji i sytuacji materialnej kadr oświatowych. Koordynacja działalności tych instytucji, ich integracja w systemie kształcenia ustawicznego nie może naruszać ich wewnętrznej autonomii w realizacji specyficznych dla tych instytucji celów i zadań. Jednakże w tych zakresach, gdzie ta działalrtość podporządkowana jest spełnianiu roli społecznej nauczyciela, staje się niezbędne rozpatrywanie ich funkcji, treści, metod kształcenia, organizacji pracy
życia z punktu widzenia potrzeb szkoły i nauczyciela. U podstaw koordynacji i integracji działalności tych instytucji występuje założenie, że mają one cel działania, a mianowicie kształcenie i rozwój nauczyciela, że uczestniczą w jednym procesie kształcenia ustawicznego, że muszą zatem liczyć się z treścią, celami i charakterem oddziaływań na osobowość nauczyciela.