Kształtując postawy zawodowe i obywatelskie, oraz w układach bardziej swobodnych, pozazawodowych, społeczno- kulturalnych. Nauczyciel kształcąc się bowiem ciągle, w każdym okresie swojej aktywności zawodowej, czerpie wiedzę i doświadczenie nie tylko w formach zinstytucjonalizowanych, ale też w różnych sytuacjach zawodowych i społecznych, w różnych warunkach życiowych. Proces rozwoju nauczyciela wyraźnie przekracza granice zakreślone możliwościami instytucji, które oferują mu pewne typy programów. Dlatego też procesowi instytucjonalizacji kształcenia nauczycieli powinna towarzyszyć racjonalna deziristytucjonalizacja polegająca na uelastycznianiu sztywnych struktur programowo-organizacyjnych, na stymulowaniu samodzielnego wysiłku propozycjami programowymi i warunkami umożliwiającymi samodzielny wybór najbardziej racjonalny i adekwatny do potrzeb. Pytanie podstawowe dotyczy tego, jak przygotować nauczyciela, by był on zdolny wzbogacać swoją osobowość „ciągle i wszędzie”, by był on zdolny kierować swoim rozwojem i „stawać się nauczycielem”.