Od kilku lat coraz silniej odczuwano potrzebę zmian w kształceniu nowych nauczycieli. Jeszcze w czasie dyskusji nad możliwością stopniowego ograniczania studiów nauczycielskich (WSN) zgłaszano obiekcje, czy rzeczywiście jest to jedyne rozwiązanie w ówczesnych warunkach oświaty i szkolnictwa wyższego. Wysuwano też inne, bardziej radykalne koncepcje, postulujące kształcenie nauczycieli na poziomie pełnej szkoły wyższej. Zresztą przy powoływaniu 3-letnich wyższych szkół nauczycielskich (WSN) od razu zakładano rozwojowy charakter tych placówek. W ostatnim okresie studia wielostopniowe przekształcono w jednolite studia magisterskie dla nauczycieli wszystkich podstawowych specjalności ogólnokształcących. Zatem szkolnictwo będzie otrzymywać nauczycieli wyłącznie z wyższym wykształceniem. Zadania związane z tą reformą kształcenia nauczycieli dotyczą przede wszystkim Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz szkół wyższych. Natomiast do obowiązków IKN i jego oddziałów należy prowadzenie prac w dwóch zakresach:
w zakresie oceny przydatności zawodowej nauczycieli podejmujących pracę. Badania te prowadzone są w kilku ośrodkach pod kierunkiem Zakładu Badań nad Zawodem Nauczycielskim IKN. Instytut rozwija również badania nad startem zawodowym młodych nauczycieli oraz procesami ich adaptacji. Wyniki badań stanowią podstawę do korygowania programów i samego procesu przygotowania nowych nauczycieli do pracy w szkolnictwie. Problematyka kształcenia nauczycieli w szkolnictwie wyższym zajmuje szczególnie dużo miejsca w pracach badawczych IKN i jego oddziałów. w zakresie przygotowania programów kształcenia nauczycieli nowych i już pracujących. Przy pomocy zespołów rzeczoznawców z instytutów Polskiej Akademii Nauk i wyższych uczelni opracowano w IKN m. in. propozycje programowe dla kilku kierunków studiów oraz kryteria oceny kwalifikacji nauczycieli poszczególnych specjalności. Prace te będą kontynuowane z coraz większym udziałem wojewódzkich oddziałów Instytutu.