Ranga samokształcenia, tak szeroko propagowanego i rozwijanego już w drugiej połowie XIX w., niepomiernie wzrasta w dzisiejszych warunkach, szczególnie w zawodzie nauczyciela. Sprzyja ternu rozwój różnorodnych źródeł upowszechnienia informacji naukowych i wartości kultury. Człowiek staje wobec konieczności dotrzymania kroku postępowi nauki i techniki, szybkim przemianom społecznym i kulturalnym. Wymaga to wysiłku i umiejętności kierowania własnym rozwojem. W warunkach szybko zmieniającego się życia nauczyciel musi mieć wyrobioną umiejętność i chęć samodzielnego poznawania otaczającej rzeczywistości, jak też świadomość Względnej niestałości, a nawet tymczasowości zdobywanej wiedzy. Pozwoli mu to dostrzegać nowe zadania, wynikające z jego roli zawodowej zmienianej przez naukę i technikę oraz przemiany w życiu społecznym. Prawdopodobnie praktyka kształcenia ustawicznego nauczycieli będzie bogatsza, niż można to dziś przewidzieć, pod względem propozycji programowych, treści, metod i rozwiązań instytucjonalnych. Jest też raczej pewne, że podstawowym trendem w rozwoju kwalifikacji nauczycieli będzie samokształcenie.
Dzisiejsza cywilizacja bowiem stwarza zupełnie nowe warunki dla rozwoju samokształcenia. Rozwinęły się i zostały szeroko udostępnione różne źródła informacji. Książka, film, magnetowid to przede wszystkim sposoby magazynowania informacji. Kształcący się indywidualnie ma dziś coraz szerszy dostęp do takich źródeł informacji, jak książka, film, wideokaseta, komputer, może szeroko korzystać z usług wyspecjalizowanych instytucji, z porad specjalistów.